DZIAŁKA I USYTUOWANIE BUDYNKU
Pierwszym warunkiem zbudowania domu energooszczędnego jest jego odpowiednia lokalizacja na działce budowlanej. Południe jest najlepiej nasłonecznioną i naturalnie ocieploną stroną domu, dlatego też najbardziej korzystne są działki lekko pochylone w tym kierunku. Od tej strony powinnyśmy maksymalnie doświetlić pomieszczenia największe, w którym spędzamy najwięcej czasu. Ze względu na swoje rozmiary, pomieszczenia te nagrzewają się powoli, a wieczorem pozwalają ogrzać resztę domu, dzięki zakumulowanemu ciepłu.
Schemat idealnej działki dla domu energooszczędnego:
Nie należy lokalizować od południa małych pokoi, lub pracowni, ponieważ te zbyt szybko się nagrzewają.Wejście, wjazd garażowy do budynku oraz wszelkie pomieszczenie nie wymagające doświetlenia, jak np. pomieszczenia techniczne, powinny znajdować się od strony północnej lub wschodniej. Strony te są również dobre dla lokalizacji kuchni, w której zawsze panuje wyższa temperatura. Należy pamiętać, że im mniej okien od strony północnej, tym lepiej. Teren w pobliżu naszej działki może być zalesiony, ale jedynie od strony wschód i północy.
Najlepiej zrezygnować z okien i drzwi od strony północnej
WIELKOŚĆ I BRYŁA BUDYNKU 
Ważnym czynnikiem wpływające na koszty ogrzewania domu jest wielkość i rozczłonkowanie jego bryły. Im budynek większy tym siłą rzeczy rośnie kubatura, którą należy ogrzać. Nie jest jednak powiedziane, że we wszystkich pomieszczeniach powinna panować ta sama temperatura. Garaż np. może być pomieszczeniem zupełnie nieogrzewanym. W takim wypadku warto jednak dodatkowo zaizolować ścianę sąsiadującą z ciepłą częścią domu lub stosować pomieszczenie pośrednie jak przedpokoje i sienie, pełniące funkcje buforów termicznych. Dom powinien być zwarty i mieć nieskomplikowaną bryłę, ponieważ każda wnęka, załamanie, skomplikowanie formy dachu, powoduje dodatkowe straty ciepła. Należy zwrócić uwagę na prawidłowe wykonanie newralgicznych momentów takich jak balkony, wieńce czy nadproża Dla przykładu, balkony, które powstały na zasadzie prostego przedłużenia i zaizolowania płyty, przewodzą zimno podobnie jak kilka metrów kwadratowych nieocieplonego muru. Wbrew powszechnemu przekonaniu dom parterowy przegrywa z domem dwukondygacyjnym, w zakresie oszczędności ciepła. Powodem jest to, że ciepło wytworzone w parterze, w przypadku domu jednokondygnacyjnego ucieka przez dach, a w przypadku dwukondygnacyjnego przenika do piętra wyżej i mimowolnie je ogrzewa.
Dom ukryty w ziemi – Villa Vals
Warto się zastanowić nad zagłębieniem domu w ziemi, ale jedynie pod warunkiem, że układ funkcjonalny jest akceptowany przez inwestora. MATERIAŁY Budując dom ekologiczny musimy zdecydować się na rozwiązania i materiały o dużo niższym współczynniku przenikaniu ciepła niż wymaga to obecna norma krajowa. Z całą pewnością warto też zastosować większą grubość izolacji w postaci wełny mineralnej lub styropianu. Dobre właściwości termoizolacyjne mają pustaki porowate, charakteryzujące się dużym wskaźnikiem akumulowania ciepła, gdzie powstają tzw. poduszki powietrzne. Bardzo istotne jest w jaki sposób pustaki łączone są ze sobą. Najlepiej sprawdzają się pustaki szlifowane, których spoinowanie wynosi zaledwie około 2mm. Zalecany współczynnik przenikania ciepła dla ścian wynosi 0,25 [W/m2*K].
pustak ceramiczny porowaty:
Okna powinny posiadać współczynnik przenikania ciepła U poniżej 0,8 [W/m>*K]. Należy pamiętać, że powinno się unikać sytuacji w których poszczególne okna przedzielone są murem o niewielkiej szerokości. Jeśli połączymy okna, to mając tą samą powierzchnie przeszklenia, znacznie zmniejszamy ryzyko strat ciepła na ramach okiennych i na styku ram i ścian budynku. W dzisiejszym budownictwie dostępne są również okna z powłokami niskoemisyjnymi, które nastawione są na pobieranie energii lub na niwelowanie strat energii, stosownie od stopnia nasłonecznienia. Fundamenty oraz strop położony na gruncie najlepiej zaizolować płytami z polistyrenu ekstrudowanego o praktycznie zerowej nasiąkliwości, świetnej odporności na zamrożenia i uszkodzenia mechaniczne. Zalecany współczynnik ciepła w tym wypadku wynosi 0,15[W/m2 *K].Dach budynku najlepiej zaizolować dwoma lub trzema warstwami wełny mineralnej o łącznej grubości 30cm co daję współczynik przenikania ciepła poniżej 0,20[W/m>*K]. WENTYLACJA I SYSTEMY OGRZEWANIA
Tradycyjny system wentylacyjny oparty na grawitacji, może powodować 80% całościowych strat cieplnych. Dlatego nieodłącznym elementem składowym domu ekologicznego jest wentylacja mechaniczna oparta na rekuperatorze, czyli centrali nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła, również tego produkowanego przez urządzenia elektryczne jak lodówka czy komputer. Przydatne są w tym wypadku także gruntowe wymienniki ciepła, które pomagają regulować temperaturę powietrza podczas cyrkulacji powietrza. Zastosowanie wentylacji mechanicznej pozwala na montaż okien stałych o nieotwieralnych skrzydłach, które mają lepsze parametry termoizolacyjne.
Do ogrzewania wody użytkowej lub pomieszczeń służy również pompa ciepła – obieg chłodniczy wykorzystujący bezużyteczne ciepło powietrza o niskiej temperaturze. Najlepiej sprawdza się w układach ogrzewania niskotemperaturowego, czyli przy temperaturze nie przekraczającej 35°-40°C, w instalacjach ogrzewania podłogowego lub ściennego. Jest ona najczęściej alternatywą dla znacznie droższego ogrzewania elektrycznego, a co najważniejsze jest zupełnie ekologiczna
Zasada działania rekuperatora
Kolektory słoneczne to panele, które zamieniają energię słoneczną w energię cieplną, zwykle służącą do ogrzania wody choć mogą również być stosowane do ogrzewania domu. Kluczowa w wypadku kolektorów jest ich ekspozycja w kierunku południowym oraz montaż pod odpowiednim kątem. Jeśli będziemy korzystać z energii słonecznej przez cały rok, powinniśmy je ustawić pod kątem 45° względem poziomu, latem 30°, a zimą 60°. Zastosowanie kolektorów pozwala zaoszczędzić od 60 do 180 złotych z 1 m2 w skali roku.
Energia słoneczna wykorzystywana jest także za pomocą ogniw fotowoltanicznych, które wykorzystują słoneczne promieniowanie elektromagnetyczne i zamieniają je w użyteczną energię elektryczną. Ogniwa te są opłacalne, bowiem przy odpowiednim konfiguracji całego systemu inwestycja ma szansę zwrócić się po kilku lub kilkunastu latach. Nie należy jednak czynić z niej jedynego źródła energii elektrycznej, ponieważ latem możemy mieć do czynienia z nadmiarem energii, a zimą z niedoborem.
PODSUMOWANIE Nie ma idealnych rozwiązań energooszczędnych, które pasowałyby do każdego budynku katalogowego, bowiem każdy dom i jego lokalizacacja są inne i potrzebują indywidualnego podejścia w tym zakresie. Dlatego chcąc wybudować dom ekologiczny znacznie lepiej jest skorzystać z usługi doświadczonego architekta, który kwestie ekologii domu potraktuje kompleksowo – od właściwego usytuowania budynku na działce, poprzez odpowiedni układ funkcjonalny po zastosowanie konkretnych urządzeń technologicznych.
autor: jmsSTUDIO s.c.